KIDDO 04 2025

De kracht van meertaligheid is inmiddels wetenschappelijk onderbouwd. Kinderen die meerdere talen horen en spreken, trainen hun hersenen in flexibiliteit en schakelen moeiteloos tussen contexten. Los van het cognitieve voordeel heeft taal ook een sociale functie. Op de Taalparades van Drongo leren kinderen spelenderwijs en voelen ouders zich gezien omdat hun moedertaal klinkt in de publieke ruimte.

Taal leeft, in verhalen, spelletjes, muziek, theater: overal is taal. Taal is onderdeel van jouw identiteit. Het is een deel van jou. In Amstelveen werd dit voorjaar tweemaal een Taalparade georganiseerd, een taalrijk evenement voor kinderen (0-12 jaar) en hun ouders/verzorgers. Hierin stond de kracht van meertaligheid centraal. 

Wat is een Taalparade?
De Taalparade is een laagdrempelig en intercultureel evenement dat ouders inspireert om de taalontwikkeling van hun kinderen (0-12) te ondersteunen, ook als ze thuis andere talen spreken dan het Nederlands. Van een speurtocht langs wereldgerechten tot een woordloze theatervoorstelling: bij de Taalparade draait alles om beleving. Tegelijkertijd wordt meertaligheid gevierd als superpower – een kracht die kinderen cognitief verrijkt en hen verbindt met hun roots én met de samenleving.
Het concept is ontwikkeld door het Drongo-platform voor meertaligheid, een kennisplatform en netwerk van organisaties die zich bezighouden met meertaligheid in de samenleving. Drongo wil op deze manier de aandacht voor taalontwikkeling en meertaligheid versterken. Op de Taalparades maken ouders en professionals kennis met materialen, tips en ideeën die door het hele land (en soms zelfs daarbuiten) zijn ontstaan.

Taalplezier voor het hele gezin
Elke editie van de Taalparade is anders, omdat het programma altijd met lokale partners wordt samengesteld, en afgestemd op de lokale doelgroep en locatie. Activiteiten kunnen variëren van theater, muziek en dans tot speurtochten, meertalige voorleessessies (in estafettevorm) en ouderbijeenkomsten. Niet alleen kinderen doen mee, ook ouders worden actief betrokken bij de activiteiten en kunnen praktische tips krijgen over bijvoorbeeld meertalig opvoeden en het voorlezen in de moedertaal. Wat de Taalparade vooral bijzonder maakt, is het creatieve en interactieve karakter en de aandacht voor alle talen die de deelnemers spreken. Taal wordt niet aangeleerd, maar beleefd.
Het Drongo-platform voor meertaligheid ondersteunt de lokale organisatie met kennis over meertaligheid en taalontwikkeling, en ook concreet met een catalogus van mogelijke programmaonderdelen en aankleding. Drongo coördineert de organisatie en verzorgt ook het Taalparadepaspoort - een bewaarboekje dat alle kinderen meenemen naar huis.

De meeste kinderen leren vanzelf praten. In elke peutergroep zit echter gemiddeld één kind met een taalontwikkelingsstoornis (TOS), een neurocognitieve stoornis. Kinderen met TOS hebben ondanks een normale intelligentie minder aanleg voor taalverwerving. Hoe kun je deze kinderen in de opvang zo goed mogelijk begeleiden?

TOS is een stoornis waarbij er iets mis is met het aangeboren vermogen om taal te leren. Hierdoor leer je je moedertaal heel langzaam en moeizaam. Kinderen met TOS hebben moeite met praten en met begrijpen wat anderen zeggen. Hun hersenen verwerken taal minder goed. Volgens Anneke Mientjes, logopedist, ontwikkelaar en docent bij Koninklijke Kentalis, is TOS in de kinderopvang een relatief onbekend begrip. ‘Het heeft echter grote impact op het leven van een kind. Ons onderwijssysteem is namelijk volledig gebaseerd op taal; zelfs rekenen bieden we aan door middel van taal. TOS leidt dan ook vaak tot leerproblemen. Daarnaast heeft TOS grote invloed op de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind; het grootste deel van communicatie verloopt via taal. Vrienden maken, gevoelens uiten, erbij horen; het is allemaal lastiger zonder een goede beheersing van taal. De periode tussen 0 en 7 jaar is heel belangrijk voor het aanleren van taal. Daarom kun je het beste zo vroeg mogelijk starten met het behandelen van TOS.’

Levenslang last
Kinderen met TOS horen goed en hebben geen verstandelijke of motorische beperking. Toch verloopt de taal- en spraakontwikkeling anders dan bij leeftijdsgenoten. Kinderen met TOS praten niet of weinig, of juist heel onverstaanbaar en onbegrijpelijk. Ze kunnen klanken en woorden moeilijk onthouden en hebben moeite met de grammatica. ‘TOS komt voor in verschillende gradaties’, zegt Anneke. ‘Van mild tot zeer ernstig. Het is een onzichtbare stoornis waar je helaas je hele leven last van blijft houden. De beperkingen in taalverwerving kunnen gelukkig door behandeling wel minder worden. TOS betekent niet dat je niets kunt bereiken, het kost alleen meer moeite.’

Taalachterstand of TOS?
Hoe weet je nu of een kind TOS heeft of een taalachterstand? Anneke: ‘De precieze oorzaak van TOS is onbekend, maar een taalachterstand heeft over het algemeen een duidelijke reden. Een kind is bijvoorbeeld opgegroeid in een taalarme omgeving, of een kind is vaak ziek geweest waardoor het minder met taal in aanraking is geweest. Dat kan een taalachterstand tot gevolg hebben, die niets te maken heeft met het vermogen van het kind om taal te leren. Door meer taalaanbod, haalt het kind de achterstand vaak gemakkelijk weer in. Bij een taalontwikkelingsstoornis is er meer aan de hand: er is iets mis met het aangeboren vermogen om taal te leren. Alleen meer taal aanbieden helpt dan niet, er is gespecialiseerde behandeling nodig.’

Je kunt bij ernstige taalproblemen soms moeilijk vaststellen of iets een aanlegstoornis is of door andere factoren wordt veroorzaakt. Wanneer een kind behalve taalproblemen ook gedragsproblemen heeft, is het volgens Anneke voor pedagogisch medewerkers en gastouders belangrijk om aan de bel te trekken en bijvoorbeeld het kind en de ouders door te verwijzen naar het consultatiebureau. ‘Als een kind bijvoorbeeld andere kinderen slaat, heeft het kind misschien te weinig taal om te vertellen wat het bedoelt. Een kind dat totaal niet luistert, heeft wellicht problemen met taalbegrip. De diagnose TOS is bij jonge kinderen soms moeilijk met zekerheid vast te stellen. Daarom spreken we bij deze kinderen van “een vermoeden van TOS”. Het kind heeft dan al wel behoefte aan erkenning en hulp.’