Buitenlands Onderzoek Onderzocht

Omschrijving

Soms zijn belangwekkende vragen ook de moeilijkste, zeker wanneer deze zich over verschillende domeinen uitstrekken of hete hangijzers bevatten. Ze blijven onbeantwoord, of worden niet eens (meer) gesteld. Als ‘no go areas’ vallen ze buiten het gangbare blikveld. Dit laatste lijkt op te gaan voor de vraag wat er met ouderschap gebeurt bij en na geweld tussen partners.
Er is de laatste jaren meer kennis beschikbaar over achtergronden, aard en effecten van geweld in gezinnen en relaties, en ‘huiselijk geweld’ is als thema van de periferie naar het centrum verschoven (Radford en Hester, 2006).
Dat het stoppen van geweld de noodzakelijke eerste stap is bij interventies, betwist niemand meer, maar of en hoe partnergeweld doorwerkt in ouderschap, behalve als algemene risicofactor voor kinderen, is nog altijd geen écht gestelde vraag. Ook is een psychologie van ouderschap grondig uitgewerkt, en vier voor ouderschap cruciale bufferprocessen zijn uitvoerig beschreven (Van der Pas, o.a. 1996; 2005). Bij stagneren van die processen is partnergeweld één van vele potentieel-ongunstige omstandigheden die dan het goed grootbrengen van kinderen verstoren.
De vraag wat er met ouderschap gebeurt bij en na mishandeling neemt, zeker in onderzoek en helaas ook regelmatig in de praktijk, nog altijd een marginale plaats in. Er is weinig empirisch onderzoek naar gedaan (Appleyard en Osofsky, 2003) en de beschikbare literatuur is behalve spaarzaam tamelijk beoordelend. De vaderrol van mishandelende mannen wordt meestal genegeerd, en moeders worden zonder meer verantwoordelijk gehouden voor de opvoeding na het geweld. Het wemelt ook van genderkwesties rond deze vraag, maar óf ze komen slechts verhuld aan de orde, óf ze verdwijnen in een schijnbaar genderneutraal betoog over ouderschap.
Dit artikel biedt vier perspectieven op gangbare beelden van ouderschap en mishandeling. Aan de hand van vooral internationale onderzoeksliteratuur wordt belicht hoe men mishandelde vrouwen en hun moederschap beziet, mishandelende mannen en vaderschap, en komt ook het perspectief van kinderen beknopt aan de orde. Deze gezichtspunten worden daarna betrokken op het perspectief van professionals in verschillende beroepsvelden op mishandeling in een partnerrelatie. Eenzijdig denken en handelen vormen bij huiselijk geweld voortdurend een groot gevaar; de spanning in het denken en de tegenstrijdigheid of complexiteit in het handelen worden daarmee uit het gezichtsveld gewerkt. Gezinsleden, professionals en instellingen dreigen daarmee afzonderlijke eilanden te worden — zonder een reguliere en deugdelijke bootverbinding.