Financiering jeugdzorg bij combinatie- instellingen

Omschrijving

Lang niet alle jeugdzorg in Nederland wordt geleverd door aanbieders die alleen, of hoofdzakelijk, jeugdzorg leveren. Veel aanbieders van jeugdzorg bieden ook, vaak zelfs overwegend, andere zorg aan. Dit betreft geestelijke gezondheidszorg (ggz) of gehandicaptenzorg (ghz), maar ook andere activiteiten (ouderenzorg, thuiszorg, onderwijs, zorg binnen het sociaal domein). Bij elkaar zijn deze combinatie-instellingen verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de totale gemeentelijke uitgaven aan gespecialiseerde jeugdzorg.
De Jeugdautoriteit (JA) en Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) krijgen uit de praktijk signalen dat sommige combinatie-instellingen verlies lijden op de jeugdzorg en dit verlies compenseren met opbrengsten uit andere zorgvormen (kruissubsidiëring). Eerder onderzoek wijst hier ook op. Indien deze kruissubsidiëring inderdaad plaatsvindt, zou dit niet alleen camoufleren dat deze aanbieders jeugdzorg niet kostendekkend kunnen aanbieden, maar zou dit ook een risico voor de continuïteit van de jeugdzorg betekenen. Het is voorstelbaar dat aanbieders op een bepaald moment besluiten om structureel verlieslatende activiteiten af te bouwen, of zelfs helemaal stop te zetten. 
Om inzicht in de aard en omvang van dit fenomeen te krijgen, hebben de JA en de NZa gezamenlijk een onderzoek uitgevoerd. Dit bestond uit een data-analyse van de jaarverantwoordingen van combinatie- instellingen over de periode 2018 tot en met 2022, een verdieping door interviews af te nemen en deskresearch te verrichten, en tot slot een reflectiebijeenkomst over de bevindingen te houden.

Uit ons onderzoek blijkt dat veel combinatie-instellingen hun jeugdzorgactiviteiten niet kostendekkend kunnen exploiteren. Ze zijn daarom aangewezen op kruissubsidiëring om deze negatieve resultaten te compenseren. De mate waarin dit plaatsvindt blijft echter grotendeels onduidelijk, omdat bij de meeste aanbieders een exact inzicht in de kostprijs van de jeugdzorgproducten ontbreekt. De combinatie- instellingen geven aan – en dit is consistent met beschikbare cijfers – dat het rendement van jeugdzorg laag is in vergelijking met andere soorten zorg. Daar komt bij dat de mogelijkheden voor kruis- subsidiëring ook kleiner worden, door bijvoorbeeld de korting van de normatieve huisvestingscomponent in de Wet langdurige zorg (Wlz) tarieven.