Naar Jeugdzorg zonder Angst voor de Angst

Omschrijving

Een studiedag met Peter Adriaenssens - Deel 2

Collegiaal overleg lost niet vanzelfsprekend elke behandelpuzzel op, en zeker niet wanneer er angst in het spel is. Niets besmettelijker dan juist die emotie. En niet alleen de individuele hulpverlener wordt makkelijk angstig bij geweld in een gezin, ook teams en hele ketens. Het is alsof ze iets verdachts ruiken, en onmiddellijk door een zakdoek gaan praten. Het overleg wordt tot machteloos, vaag gemompel en de hulpverlener zit nog meer in de nesten dan vóór het collegiale overleg. In dit artikel 'demonstreert' Adriaenssens hoe dit proces in zijn werk gaat. Dat wil zeggen: in een rollenspel van vrijwilligers zie je het gebeuren. Adriaenssens laat ook zien hoe je angstbesmetting kunt tegengaan. Bij teamoverleg is dat door strak structureren van het gesprek - en door anders te structureren dan gewoonlijk.
Deel 1 van deze kleine serie (in O&O 11,3: 258-284 - oktober 2008) bevatte een gesprek van Peter Adriaenssens over kindermishandeling met een gezin dat ontkende dat er thuis iets aan de hand was. Niet alleen de structuur van dat gesprek was anders dan we gewend zijn; vooral ook de manier waarop Adriaenssens eigen angstgevoelens gebruikte. Dat hij die als het ware op tafel legde, maakte dat de gezinsleden heel behoedzaam zich ontspanden, en dat hielp om hen beter te begrijpen. Maar 'begrijpen' kan een valkuil worden. Vandaar dat Adriaenssens tweemaal collega's erbij haalde, letterlijk, voor een reflectieve pauze. Hun woorden voor wat zij dachten dat ieder van de gezinsleden vreesde, of nodig had, maakten Adriaenssens attent op zijn neiging om te veel te begrijpen. Hij dreigde mee te gaan met de angst van het gezin voor verandering. De gewaarwording van zijn angst en die van het gezin gaf hem echter ook de moed om eisen te stellen - aan het sterkste gezinslid.
Dat was hetgeen zich afspeelde in de ochtendsessie. Het onderstaande is een verbatim weergave van de middagsessie. Inleiding en cursieve commentaren zijn van Alice van der Pas.