Omgevingsrisico’s voor psychopathologie: onderzoeksstrategieën en bevindingen

Omschrijving

Oorspronkelijke titel: Environmentally mediated risks for psychopathology: research strategies and findings. Het artikel verscheen in Journal of the American Academy ofChild and Adolescent Psychiatry, 2005, 44 (1): 3-18. Onderstaande tekst is een samenvatting.
Dr. Michael Rutter is verbonden aan het Institute of Psychiatry, Kings College, London. E-mail: j.wickham@iop.kcl.ac.uk
Veel onderzoek laat verbanden zien tussen risicofactoren in de omgeving van kinderen en allerlei psychologische resultaten. Lange tijd veronderstelde men dat deze verbanden oorzakelijk waren; de omgeving veroorzaakte bepaald gedrag. Bell was de eerste die liet zien wat socialisatie nog meer kon betekenen: dat kinderen hun omgeving beïnvloeden in plaats van uitsluitend andersom. (Zie de vertaling van zijn artikel uit 1968 in de rubriek Antiek & Curiosa, voorin dit nummer). Daarna toonde onderzoek op het vlak van gedragsgenetica dat omgevingsrisico’s vaak genetisch waren bepaald; door genetisch bepaald gedrag kiezen en beïnvloeden mensen hun eigen omgeving. Die omgeving brengt soms risicofactoren met zich mee, die weer bepaald gedrag bepalen. Zo brengen ouders met aanleg voor een psychische stoornis via erfelijkheid die aanleg over op hun kinderen, en het zijn diezelfde ouders die de kinderen opvoeden. Er is dus een wisselwerking tussen erfelijkheid en omgeving.

Deze en andere kritiek zorgden ervoor dat er de afgelopen decennia steeds meer twijfel kwam over de idee dat een bepaalde omgeving oorzaak kon zijn van psychische stoornissen. Helaas lieten voor- en tegenstanders van dit idee zich weinig gelegen liggen aan empirisch bewijs en waren sommigen vooral bezig elkaar met ideologie om de oren te slaan. Allerlei onderzoeksstrategieën maken het echter mogelijk hypotheses over omgevingsinvloeden heel precies te toetsen. Dan blijkt dat de opvoedingsomgeving nog steeds belangrijke effecten heeft op psychopathologisch gedrag en de psychologische ontwikkeling van kinderen. In dit artikel wordt recent onderzoek over omgevingsrisico’s onder de loep gelegd.