Werken aan een betrokken omgeving voor kinderen en gezinnen

Omschrijving

Verschillende mensen, groepen en organisaties in de omgeving van gezinnen zijn betrokken bij de opvoeding en ondersteuning van kinderen en ouders, zonder dat zij hiervoor worden betaald. De rijksoverheid streeft een grotere rol voor deze informele ondersteuners na. Met dit onderzoek wil het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), op basis van interviews met beleidsmakers, professionals, vrijwilligers, en ouders en jongeren in twee gemeenten, in kaart brengen hoe er in de lokale beleids- en uitvoeringspraktijk wordt gewerkt aan de inzet van informele ondersteuners in verschillende omgevingen en wat we hiervan kunnen leren.

De volgende vragen stonden centraal:
1. Welke doelen en strategieën hanteren gemeenten als het gaat om de inzet van informele ondersteuners?
2. Wat zijn de verschillende perspectieven op en ervaringen met de opbrengsten van betrokkenen (inclusief ouders en jeugdigen zelf)?
3. Wat zijn de verschillende perspectieven en ervaringen van betrokkenen (inclusief ouders en jeugdigen zelf) op en met de uitvoering, en wat kan hieruit worden afgeleid over bevorderende en belemmerende factoren en mechanismen?
4. Wat kunnen we daarvan leren over hoe de overheid informele ondersteuners kan faciliteren?
We maken hierbij onderscheid tussen drie soorten omgevingen van informele ondersteuners:
1. buurtgemeenschappen waar gezinnen wonen en waarin ouders elkaar kunnen ondersteunen, zoals in burgerinitiatieven, het jongerenwerk of ouder-en-kindgroepen;
2. verenigingen zoals sport-, jeugd- of muziekverenigingen en de scouting, waar ouders trainingen begeleiden en veel kinderen zien;
3. in of dicht bij huis, waar vrijwilligers gezinnen en jongeren één-op-één kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld als maatje of steunouder.

Algemene conclusie
Ons onderzoek suggereert dat de meerwaarde van informele ondersteuners voor gezinnen, ouders en kinderen, maar ook hun bevorderende en belemmerende factoren afhangen van de soort omgeving waar zij deel van uitmaken. Als gemeenten de inzet van informele ondersteuners ten behoeve van gezinnen en jeugdigen willen faciliteren, doen zij er goed aan op al deze gebieden actief beleid te voeren. Ons onderzoek laat zien wat de mogelijkheden en grenzen zijn op deze gebieden, wat er wel en niet gevraagd kan worden van informele ondersteuners, en wat de overheid en andere actoren in de praktijk kunnen doen om informele ondersteuners te faciliteren. We zien daarin een belangrijke rol voor verschillende bruggenbouwers: professionals die de brug vormen tussen gemeente en informele ondersteuners. In tabel S.1 hebben we dit schematisch voor elk van de drie onderscheiden omgevingen weergegeven.