Complotten in de klas. Hoe ga je daar als docent mee om

Omschrijving

Denken in complotten Soms kan een uitlating of opvatting van een leerling een les helemaal op z’n kop zetten. Hij of zij komt dan – verwacht of onverwacht – uit de hoek met een verhaal of idee dat haaks staat op jouw wereldbeeld en de feiten die je voor waar aanneemt. “Eén grote samenzwering…” Vaak is de aanleiding een discussie in de klas over de wereldpolitiek, over een grote, al dan niet recente ramp, een bloedige aanslag of een mondiaal conflict dat veel in het nieuws is. “Islamitische Staat? Dat zijn helemaal geen moslims, daar zit de Amerikaanse geheime dienst achter!” “De aarde warmt helemaal niet op! Dat wordt verzonnen door zgn. wetenschappers.” “Wist je dan niet dat de Joden de Twin Towers hebben opgeblazen?” “Weet je wie veel invloed hebben…? De Illuminati, die besturen de halve wereld… Kijk maar dat kun je zien aan…”

Denken in complotten komt in de klas vaak aan de oppervlakte als zich schokkende gebeurtenissen voordoen die schreeuwen om een grote verklaring. Complotconstructen kenmerken zich doordat er twijfels worden opgeworpen over ‘zogenaamde’ bewijzen of ‘harde’ feiten. Leerlingen zetten vraagtekens bij de dominante verklaring zoals die wordt verspreid in de reguliere media. Ze geloven soms heilig in ‘hun’ verhaal en hebben regelmatig al heel wat speurwerk verricht.

Vandaag de dag is het internet de voornaamste informatiebron om ‘alternatieve’ motieven te zoeken of schuldigen aan te wijzen. Een complot of een samenzwering wint aan kracht als het een antwoord geeft op kritische vragen; als er historische vergelijkingen worden getrokken en als het met grote stelligheid wordt gepresenteerd.