De betekenis van educatie

Omschrijving

De bijdrage aan menselijk floreren in een diverse samenleving

Er is er een aantal prangende vragen:

a) kan het onderwijs er wel toe bijdragen dat leerlingen kunnen (gaan) floreren?

b) kan het onderwijs zo worden ingericht dat álle leerlingen de mogelijkheid hebben om te kunnen (gaan) floreren?

c) kan het onderwijs ertoe bijdragen dat burgers het van belang vinden dat alle burgers kunnen floreren?

Als we naar de stand van zaken kijken, dan lijken het misschien retorische vragen. Er wordt geconstateerd dat het onderwijs juist steeds meer gericht is op het verwerven van bruikbare kennis en vaardigheden in plaats van op een brede ontplooiing van leerlingen (zie bijv. Biesta, 2010). Het recente rapport van de onderwijsinspectie (2019) toonde dat de kansenongelijkheid in het onderwijs ondanks inspanningen niet afgenomen is. Ten slotte blijken jongeren minder positief over gelijke rechten voor mannen en vrouwen of voor migranten, hebben zij minder burgerschapscompetenties en zijn zij minder politiek en maatschappelijk betrokken dan jongeren in vergelijkbare landen (Munniksma et al, 2017, p. 7). Ook kunnen we overal lezen en horen dat individualisering en gerichtheid op eigen belang, discriminatie en onverdraagzaamheid in Nederland toenemen. Nu vind ik het niet zo zinvol om te spreken in termen van meer of minder, want dat leidt al snel tot gevaarlijke nostalgie.

Wel staat elke generatie voor nieuwe uitdagingen om te kunnen floreren en een goede samenleving te vormen omdat telkens nieuwe situaties van ongelijkheid en nieuwe spanningen tussen individuen en groepen in de samenleving ontstaan. Educatieve professionals en wetenschappers hebben dan ook de verantwoordelijkheid om zich met deze vragen bezig te houden en zouden hoop moeten houden dat zij ertoe kunnen bijdragen dat alle leerlingen kunnen gaan floreren.