Empathie en vroegkinderlijke ontwikkeling

Omschrijving

De menselijke werkelijkheid is vooral een sociale werkelijkheid. Om adequaat te participeren in die sociale werkelijkheid is het noodzakelijk om je te kunnen inleven in de gedachteen gevoelswereld van degene die je omringen. Als je dit niet kunt, kun je het handelen van anderen noch begrijpen, noch voorspellen. En dit betekent dat anticipatie op andermans gedrag onmogelijk is. En wanneer het handelen van anderen volkomen willekeurig overkomt dan ontbreekt de basis voor gezamenlijk handelen en daarmee de mogelijkheid tot werkelijke participatie in de sociale werkelijkheid.
Het vermogen om anderen te begrijpen, zich in hun situatie in te leven, is niet van meet af aan gegeven. Het is een vermogen dat zich ontwikkelt. En in dat ontwikkelingsproces hebben ook opvoeders hun rol. Zij nemen jonge kinderen op in een praktijk en leren hen wat passende handelingen zijn, wat ze van anderen mogen verwachten etc. Het handelen van ouders in deze is niet louter een kwestie van inprenten en het overdragen van kennis. Ouders sluiten zich in hun opvoedkundige handelingen ook aan bij wat kinderen al kunnen en bij de geneigdheden die zij bij hun kinderen waarnemen. In dit kader wordt wel gewezen op het empathisch vermogen van jonge kinderen. Zeer jonge kinderen zouden al in staat zijn de gevoelens van anderen over te nemen en mede op deze wijze kennis en inzicht verweven in de sociale werkelijkheid. Deze gedachte wordt met name verwoord door auteurs die de affectieve benadering van empathie volgen. Volgens deze benadering kunnen we empathie het best begrijpen als een vorm van meevoelen, oftewel het delen van emoties. Dit delen van emoties manifesteert zich volgens aanhangers van deze visie al vroeg en vormt vervolgens de affectieve basis voor latere - meer cognitief georiënteerde vormen van empathie.