Empathie, morele opvoeding en het hanteren van een moreel perspectief

Omschrijving

De titel van de themasessie op de 9e Landelijke Pedagogendag, waarvan dit hoofdstuk deel uitmaakte was Gehechtheid, empathie en morele opvoeding. In hun bijdragen richtten Vreeke en Van der Mark zich vooral op de relatie tussen gehechtheid en empathie. Gezien de titel van de sessie als geheel, gingen mijn collega’s er kennelijk vanuit dat empathie op de een of andere manier te maken heeft met morele opvoeding. Het doel van dit hoofdstuk is om de aard van dat verband te verhelderen. Hiervoor heeft Van der Mark empathie al gedefinieerd als het vermogen zich te kunnen inleven in de gevoelens van een ander. Om na te kunnen gaan welke rol dat vermogen speelt in de morele opvoeding, moeten we eerst weten wat onder dat laatste begrip moeten worden verstaan.
Het is heel verleidelijk om onder morele opvoeding zoiets te verstaan als ‘het kind er toe brengen het goede te doen en het kwade na te laten’. Wie bijvoorbeeld zijn zoon leert een in de sneeuw uitgegleden jonger zusje te troosten in plaats van het uit te lachen, is bezig zijn zoon moreel op te voeden. En wie, om een ander voorbeeld te nemen, zijn jonge St. Bernhardhond leert in de sneeuw gestrande reizigers te helpen in plaats van ze weg te jagen, is bezig zijn hond moreel op te voeden. Of toch niet?