H6. Samenvatting en concluderende opmerkingen

Omschrijving

Drie thema’s staan centraal in dit onderzoek: de gewetensontwikkeling, de verantwoordelijkheid en de behandeling van jeugdige delinquenten. De eerste vraag van dit onderzoek is: ‘Vormt een gebrekkige gewetensontwikkeling een grond voor verminderde toerekeningsvatbaarheid?’ De tweede vraag van het onderzoek is: ‘Werken de bevindingen ten aanzien van de gewetensontwikkeling van jeugdige delinquenten door in de behandeling?’ Om deze vragen te kunnen beantwoorden heb ik het volgende gedaan. Ik heb laten zien dat de ontheffingsgronden die in het huidige rechtsfilosofische denken onderscheiden worden, refereren aan de schulduitsluitende factoren ‘onwetendheid’ en ‘dwang’. Een in cognitief opzicht gebrekkig ontwikkeld geweten kan dan een reden zijn om de actor van (volledige) verantwoordelijkheid te ontslaan. Dat is het geval wanneer hij door zijn gebrekkige gewetensontwikkeling in cognitief opzicht niet bij machte is geweest in te zien wat fout is aan zijn gedrag of wat de gevolgen van zijn gedrag voor het slachtoffer zijn. Dit ‘bij machte zijn’ sluit onachtzaamheid als ontheffende grond uit. Sommige actoren die onwetend zijn van het onjuiste van hun handelen of de gevolgen voor het slachtoffer houden we desondanks verantwoordelijk omdat zij wel in staat zijn die gevolgen te onderkennen.