H9. Preventieve opvoedingsondersteuning: een must!?

Omschrijving

Dit jaar, 2005, is het precies honderd jaar geleden dat de kinderwetten werden ingevoerd, de start van ons huidige systeem van kinderbescherming. Deze kinderwetten betroffen pedagogisering van het strafrecht voor jeugdigen en maatregelen die het mogelijk maken in te grijpen in het ouderlijk gezag in geval ouders tekortschieten in de zorg voor hun kinderen. Er waren destijds twee belangrijke redenen voor de constructie van een juridisch kader om een dergelijk ingrijpen mogelijk te maken. Enerzijds ging het erom een kind bescherming te kunnen bieden als zijn welzijn en ontwikkeling gevaar liepen, anderzijds moest men de maatschappij kunnen beschermen tegen het risico dat dergelijke kinderen het pad van de misdaad op zouden gaan. Zoals al vaker betoogd, het ging toen om de bescherming van kinderen in gevaar en evenzeer om de bescherming van de samenleving tegen kinderen die een gevaar vormden (Baartman, 1993; 1998; Van Montfoort, 1993; Van Nijnatten, 1986). Verwaarlozing en criminaliteit werden gezien als twee kanten van één medaille. Opnieuw staan beide groepen kinderen sterk in de belangstelling. De aandacht voor jeugdcriminaliteit betreft nu kinderen die op dat pad al flink gevorderd zijn, en het begrip verwaarlozing heeft inmiddels plaatsgemaakt voor het begrip kindermishandeling. Evenals toen maken beide verschijnselen ook nu dat de Jeugdzorg hoog op de politieke en maatschappelijke agenda staat. Daar zijn diverse redenen voor te noemen. De ernst, de complexiteit en de omvang van het verschijnsel kindermishandeling stellen hoge eisen aan de kwaliteit van de Jeugdzorg en maken ook zichtbaar wat daarin de tekortkomingen zijn. Dit betreft zowel het niveau van de organisatie – men denke enerzijds aan de wachtlijsten bij de Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (en de wachtlijst waar een kind vervolgens op komt als het van de AMK-wachtlijst af is) en anderzijds aan de problemen in de samenwerking tussen instanties bij het bieden van hulp aan probleemgezinnen (Horen, zien en niet zwijgen, 2004) – als het niveau van methoden, waar het bijvoorbeeld gaat om risicotaxatie (De Ruiter & Pollmann, 2003). Ook  jeugdcriminaliteit is een ernstig en een complex verschijnsel. Ook daar is discussie over zowel beleidsaangelegenheden – men denke aan de discussie over verblijf en behandeling van civielrechtelijk en strafrechtelijk geplaatste kinderen in een en dezelfde inrichting – als over methoden van behandeling. Evenals dat geldt voor kinderen die thuis in gevaar zijn, dwingt ook het fenomeen jeugdcriminaliteit tot betere samenwerking tussen instanties (Booij, Buster, Baller & Van Brussel, 2004; Doreleijers, 1998)