Handen en voeten aan TSO in de klas

Omschrijving

Bij leraren groeit het besef dat veel leerlingen een traumasensitieve benadering nodig hebben om tot ontwikkeling te kunnen komen. In dit artikel geven Wil van Nus en Almy Jansen handen en voeten aan traumasensitief onderwijs (TSO) in de klas. 
Je weet wat traumasensitief lesgeven inhoudt. Je kijkt door een traumabril en je ziet de onmacht bij de leerling, maar in de praktijk weet je soms echt niet meer wat je nog kan doen om in verbinding te komen of te blijven. Je merkt dat je met je sensitieve woorden en waarom-vragen niet verder komt. Je voelt in heel je lijf dat je relatie met de leerling onder spanning staat, vooral wanneer begrenzing nodig is.

Geweldloos verzet
Geweldloos verzet steekt in op dit gevoel van machteloosheid en geeft handen en voeten aan wat je praktisch kunt doen wanneer begrenzing nodig is. In onze workshop gaan we aan de slag met jouw vragen en casussen. We oefenen enkele eenvoudige interventies en ontdekken zo patronen waarin we snel belanden door ‘rode knoppen’ die worden geraakt.

TSO is namelijk niet alleen denken en voelen, maar juist ook doen en handelen. Geweldloos verzet sluit hierop aan. In geweldloos verzet geef je de leerling autonomie in een oplossingsverzoek, waarin je samen verantwoordelijkheid neemt voor wat er gebeurt. Of je zet de kracht van stilte in, waarin jouw aanwezigheid meer rust creëert in het hoofd van de leerling dan alle goedbedoelde woorden. Je markeert gedrag, zodat andere leerlingen weten dat je hebt gezien wat er gebeurt en je komt er later met ‘een kalm brein’ op terug. Deze interventies kun je inzetten als praten niet meer helpt, zodat je met kleine aanpassingen een groot verschil maakt!
Om dat te kunnen is het nodig om ook goed voor jezelf te zorgen. Wat maakt dat je batterij steeds sneller leegloopt? Welk gedrag vind je lastig te verdragen? Wie of wat helpt jou om niet op te geven? 

Welkomhand en stophand
Geweldloos verzet is een autoritatieve manier van denken en handelen waarin een onvoorwaardelijke relatie uitgangspunt is en waarbij we als volwassenen vooral kijken naar ons eigen gedrag. Leerlingen met trauma hebben, net als alle andere leerlingen, behoefte aan een sensitieve ‘welkomhand’: ik voel mij gezien en gewaardeerd, ik mag er zijn. 
Maar ze hebben soms ook behoefte aan een begrenzende ‘stophand’: dit gedrag is niet goed voor jou, wij gaan er samen voor zorgen dat het stopt. Het besef dat wij alleen controle hebben over onze eigen gevoelens en gedachten geeft ruimte voor autonomie, kwetsbaarheid en het durven nemen van een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dit vraagt tijd en geduld en een krachtige samenwerking met collega’s, ouders en hulpverleners.
Geweldloos verzet is geen quick fix, maar biedt een andere kijk op gedrag waarin je gaandeweg meer regie ervaart en in verbinding kunt blijven met de ander