Over gehoorzaamheid en liegen bij Nietzsche

Omschrijving

Nietzsches Übermensch staat vooral bekend als het individu dat de bestaande waarden en zingevingen met de grond gelijk maakt en eigen waarden en zingevingen in de plaats stelt. Deze Übermensch is een aantrekkelijk pedagogisch gegeven (het kind dat zijn eigenheid doet gelden), maar evenzeer problematisch als niet verduidelijkt wordt wat ‘zelf waarden scheppen’, ‘zelf betekenis geven’ inhoudt en hoe het ‘zelf’ dan begrepen moet worden. Solipsisme, subjectivisme of interpretaties ex nihilo loeren om de hoek. Hieronder wil ik aantonen dat dergelijke subjectivistische interpretatie van het individu bij Nietzsche gewoonweg fout is, vermits het niet strookt met het belang dat Nietzsche hecht aan de inbedding in en gebondenheid aan het cultureel-historische. Pedagogisch uitgedrukt: de zelfontwikkeling van het ware zelf van de educandus, de weg die de educandus aflegt tot waarachtig individu kan niet anders dan gedacht worden vanuit de cultureel-historische inbedding. Wanneer men Nietzsches mensbeeld in acht neemt blijkt dat pas in die inbedding het ware zelf van de educandus ontstaat. Eerst wordt ingegaan op het belang van het ingebed zijn bij Nietzsche. Aansluitend komt Nietzsches perspectivisme aan de beurt. Ten derde wordt nagegaan wat hieruit voor opvoeding volgt. Na vervolgens Nietzsches anti-essentialisme besproken te hebben, wordt tenslotte nogmaals ingegaan op wat opvoeding kan betekenen.