Praktijk - Moedige professionals gevraagd

Omschrijving

In Nederland groeien jaarlij ks meer dan 100.000 kinderen op in een onveilige situatie omdat ze te maken hebben met kindermishandeling en/of huiselijk geweld. In 2024 werd slechts in de helft van de gevallen een melding gedaan bij Veilig Thuis (CBS, 2024). Opvallend is dat meldingen slechts zeer beperkt afkomstig zijn van jeugdprofessionals. Hoe kunnen we professionals (in spe) zo opleiden dat ze weten en durven in te grijpen bij vermoedens of onthullingen van een onveilige opvoedingssituatie?

Daar stond ze dan, minutenlang met een bal in haar handen voor de basket. ‘Nu jij!’ zei ik tegen haar. Ze keek wel, maar het bleef stil. Totdat de stilte werd verbroken door een andere leerling die vanuit de voetbalkooi schreeuwde: ‘Nee, laat haar niet gooien! Ze heeft okselhaar en ze stinkt! Je ziet zelfs haar dikke buik en tieten onder haar T-shirt vandaan komen.’ Huilend vertelde ze me in de kleedkamer van de gymzaal: ‘Ik douch thuis niet, want oma zet hem steeds te heet. Ze slaat me als ik er wat van zeg. En mijn gymshirt is ook veel te klein, maar ik mag geen nieuwe... Oma vindt mij een stom en duur kind.’ Ik was geschrokken en voelde mij verantwoordelijk om hier iets mee te doen. Ik heb de signalen, in overleg met het meisje, doorgegeven aan de orthopedagoog en docenten. Ik was aanwezig bij de gesprekken die hierover zijn gevoerd met opa. Hij gaf aan dat zijn kleindochter er weleens een handje van had om te liegen. De docenten herkenden dit gedrag ook op school en het schoolteam heeft besloten om geen melding te doen en opa en oma zelf te ondersteunen waar nodig was. Toch kreeg ik iedere keer weer buikpijn als ik haar beschimmelde mandarijnen, krassen in het gezicht en vieze onderbroeken zag. Waarom wordt er niet gemeld?

Niet goed opgeleid?
Helaas is deze ervaring van een stagiaire van een pedagogiekopleiding geen unieke ervaring. Professionals lijken het lastig te vinden om adequaat in te grijpen bij vermoedens of onthullingen van kindermishandeling of huiselijk geweld, zeker wanneer ze nog in opleiding zijn. In de afgelopen jaren is er weliswaar veel onderzoek gedaan en nieuwe kennis ontwikkeld over dit onderwerp, maar deze inzichten lijken de professionals in het veld niet goed te bereiken. Vanuit ZonMw werd daarom aan een aantal onderzoekers en docenten van de Hogeschool Utrecht en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen gevraagd hoe we de kennis en inzichten over het signaleren van en reageren op kindermishandeling en huiselijk geweld beter kunnen verankeren in, onder andere, de hbo-opleiding pedagogiek. Voor het antwoord op deze vraag is eerst onderzocht in hoeverre dit thema al een plek heeft in de curricula van de pedagogiekopleidingen in Nederland. Uit dit onderzoek bleek dat in 80% van de opleidingen in ieder geval aandacht is voor de verschillende vormen en prevalentie van kindermishandeling, de stappen van de meldcode en wordt er geleerd hoe een gesprek te voeren met ouders. Toch geeft men vanuit meer dan de helft van de pedagogiekopleidingen aan dat het onderwerp kindermishandeling en huiselijk geweld nog onvoldoende aandacht krijgt in hun curriculum of dat het op een andere manier aan bod zou moeten komen. Opvallend is dat er bij de meeste hogescholen wel facultatieve minors zijn waarin dit onderwerp uitgebreid aan bod komt, maar dat het onderwerp maar beperkt voorkomt in het major-programma dat voor alle studenten verplicht is.