Relationele zorg: Waarom de ouder-kindband ook na uithuisplaatsing aandacht vraagt

Omschrijving

Is een uithuisplaatsing het einde van de connectie tussen het kind en de ouder(s) en is het nu de taak van de hulpverlening om het kind te helpen los te komen van deze ouder(s) zodat het zich goed kan ontwikkelen? Of is het juist de opdracht aan de hulpverlening deze kinderen en ouders te helpen zich tot elkaar te verhouden, hen te ondersteunen bij hun zoektocht hoe zij hun levenslange connectie vorm kunnen geven op een manier die hen beide recht doet?

Zo dat is opgelost. Klaar!’ verzucht de gezinsvoogd nadat hij het kind bij zijn ouders heeft weggehaald en op de residentiële groep, waar ik werk, heeft geplaatst. Jarenlang echoot deze verzuchting in mijn hoofd na. Wat is er precies opgelost? En is er nu iets klaar? Of getuigen de driftbuien van het kind op de groep en het schelden van de ouders ’s avonds aan de telefoon vooral van iets anders? Ruim vijftien jaar na de woorden van de gezinsvoogd, doe ik een onderzoek naar doorwerking van uithuisplaatsing op de relatie tussen ouders en hun volwassen kinderen (Agterkamp, 2024) waarin ik met ouders en volwassen kinderen spreek die vroeger een uithuisplaatsing hebben meegemaakt. Zij geven hun visie op de bovenstaande vragen.

"Dat de gezinsdynamiek niet uit het oog verloren moet worden, hè. Dat het een onlosmakelijk deel is van het kind. Want hoe verrot die ouder ook was, ze hielden ervan en dat kan je niet zomaar verbreken en ik denk dat daar echt wel winst te halen valt. (…) Ik had wel gesprekken en de kinderen hadden gesprekken met allerlei therapeuten, maar echt helemaal in gezinsverband, dat heb ik ook wel een beetje gemist” (Maureen, 58 jaar, moeder van inmiddels volwassen uit huis geplaatste kinderen)

“Omdat je een kind bent, word je uit die gesprekken gehouden. Maar hallo, kijk even waarom we daar zijn! Dan heb je toch al veel te veel meegemaakt? Dan kan je toch net zo goed bij dat gesprek zijn? Ja, een kind moet kind zijn, Maar ik bedoel, je wordt eerst door de hel getrokken en daarna: nee, maar jij bent pas 9. Ja dag!” (Joy, vrouw die vroeger uit huis is geplaatst)

"Of ze [ouders] nou meedoen of niet meedoen, juist in het niet meedoen wordt het bijna nog groter" (Lydia, vrouw die vroeger uit huis is geplaatst)

Uithuisplaatsing blijkt geen einde te maken aan de doorwerking en het bestaan van de band tussen ouder en kind. Deze band blijft levenslang zijn invloed houden, of er nu contact is of niet. Kinderen gaven aan tijdens de uithuisplaatsing en tot ver in de volwassenheid op zoek te blijven naar balans in de ouder-kindrelatie. Hierdoor is het belangrijk bij mogelijke stresssignalen van een uit huis geplaatst kind de omgang met ouders niet direct te stoppen of te minderen, maar te zoeken naar andere vormen van contact en begeleiding (Stein, 2012). Alleen al het ondersteunen van contactmomenten, het vastleggen van de frequentie ervan en het investeren in de samenwerkingsrelatie kunnen het contact tussen ouders en kind bevorderen (Van Holen et al., 2020). Bovendien moeten uit huis geplaatsten geholpen worden om te gaan met negatieve en ingewikkelde familieverhoudingen.